Hai ba độ xê

HAI BA ĐỘ XÊ

(thân tặng cụ Mike)

Mùa này hay có áp thấp nhiệt đới. Vấn đề thời tiết được dân chúng quan tâm và hay chờ đến cuối bản tin trong ngày để theo dõi xem ngày mai mưa hay nắng mà sắp xếp công việc. Khi theo dõi qua tivi hay radio, dân chúng thường hay phải nén một tiếng chửi vì đang ở trước mặt vợ con hay cha mẹ anh em. Rồi bỏ qua vì còn mải chú tâm đến nội dung bản tin thời tiết.

Vấn đề không phải bản tin sai hay đúng vì sai hay đúng thì mãi đến mai mới biết được. Và rồi nếu đúng thì thôi. Còn nếu sai thì có ai đó sẽ thực sự buông một tiếng chửi thề vì bao bột của mình bị ướt hay gieo hạt rồi mà trời không mưa. Lúc chửi thề thì đang ở ngòai đường hay ngòai đồng, chẳng ai để ý. Xả xong rồi thoải mái cái bụng, quên tuốt. Ngày mai lại “vũ như cẫn”.

Vấn đề là ở tiếng chửi bị nín lại khi đang xem hoặc nghe bản tin kia. Vấn đề là ở chỗ mình thì thấy nó không thuận cái lỗ tai mà hình như cả nhân loại lại không cảm thấy gì và cứ để cho cái sự quái gở đến mức phải chửi thề kia nó tái đi tái lại hàng ngày. Và vấn đề là ở chỗ mình không biết mình đúng hay sai nữa.

Không chửi sao được khi tai mình nó cứ bảo mình là mình nghe lộn bản tin thời tiết của nước Na Uy hay Thụy Sỹ gì đó mà mắt mình thì cứ thấy cái bản đồ hình chữ ét xờ to đùng đúng quê hương yêu dấu miền nhiệt đới gió mùa của mình. Không phải Na Uy hay Thụy Sỹ sao được khi nhiệt độ thấp nhất là “hai ba độ xê” và cao nhất là “ba tư độ xê” (nói đại là ba bốn đi cho rồi, còn kiểu cách tư tư gì gì nữa.) Hai hay ba độ xê thì nước cũng sắp đóng băng đến nơi rồi. Mà nước chưa đóng băng thì mình cũng vẫn phải kiếm ba bốn cái áo dầy cộm thủ thân cái đã. Lại nữa hai, ba, hay bốn độ thì cũng lạnh như nhau, cần gì phải phân biệt cao với thấp. Kì!

Thưa, tai bác kì đấy chứ làm gì có cái nhiệt độ hai hay ba độ xê ở Việt Nam ngoại trừ trên núi ở Sapa. Người ta nói “hai ba độ xê” là hai mươi cộng ba độ đấy chứ, bác không đi học nên không biết. Ngày xưa ông bà ta sẽ nói là “hai mươi ba độ xê” hoặc là “hăm ba độ xê”. Xét vì cách nói thứ nhất là rườm rà còn cách thứ hai tuy gọn hơn nhưng có từ “hăm” nghe như có mùi ở cái chỗ ấy (của em bé), không sạch sẽ và làm mất tính trong sáng của tiếng Việt. Nên nay mới sửa lại như thế.

Chỉ có điều phải thừa nhận với bác là cũng hơi lủng củng. Năm ngoái trung tâm chúng em giao cho một giáo viên nọ một lớp có ba mươi học viên. Đến cuối khóa hỏi lại thì thầy ấy bảo “còn được hai ba em”. Chúng em yên trí ứng lương cho thầy ấy dạy tiếp khóa sau. Chờ đến giữa tháng mà chỉ thấy có hai học viên vào đóng học phí, em mới lên lớp xem thì – nói vô phép bác – khốn nạn chỉ trơ ra có hai thằng học trò ngồi ngay bàn đầu còn hai tám đứa kia thì nó nghỉ đâu từ giữa khóa trước. Gọi ông thầy ra trách sao không báo từ đầu khóa để cho rã lớp cho rồi còn mở lớp khác, thì ông ấy không chịu lỗi, bảo rằng đã nói từ đầu là lớp chỉ còn có “hai ba học viên” tức là hai hoặc ba học viên, mà vẫn tổ chức lớp thì ông ấy cứ dạy chứ sao. Chúng em cũng chẳng biết ai có lỗi nữa. Em nghe nhầm hay ông ấy nói dối? Theo bác thì “hai ba” là “hai ba” hay “hai ba”? Tiếng Việt mình trong sáng lắm cơ mà...

Phải. Chung qui cũng chỉ tại mình không tin lời ông bà, trứng lại cứ đòi khôn hơn vịt, nên mới sửa lại cách nói vốn đã rõ ràng của tổ tiên từ bao đời nay. “Hăm” nghe ngửi không được là vì mũi mình hăm, nhiều từ nghe rắc rối là vì lòng mình thích rắc rối để đục nước béo cò. Tiếng Việt trong sáng ư? Chỉ có mắt mới có trong có đục, lòng mới có sáng láng có tối tăm. Mắt đã không trong để thấy đúng sai, lòng đã không sáng láng để phân biệt tốt xấu, thì ngôn ngữ dù có siêu quần bạt chúng, tân tiến đến đâu đi nữa cũng chỉ là trá ngụy, rồi cũng tàn bại thôi.